فیبوناچی در بورس

همه طبیعت از این فرمول پیروی میکند یعنی از یک فرمول یک خطی و سه گزارهای، فرمول از لحاظ هندسی ترکیبی میسازد به نامِ نسبت طلایی:
فیبوناچی در بورس | راهنمای 0 تا 100 فیبوناچی در تحلیل تکنیکال
هدف از نوشتن این مقاله این است که بگوییم فیبوناچی در بورس چیست و شما را با کاربرد فیبوناچی در بازار بورس و تحلیل تکنیکال آشنا کنیم
در ابتدای کار باید بدانید که دنباله فیبوناچی و نسبت طلایی چیست؟ تعریفی از آنها میتوان ارائه کرد. در واقع یک نسبت منحصربهفرد وجود دارد که میشود از آن برای توصیف نسبت همه چیز از کوچکترین اجزای طبیعت مثل اتم تا پیشرفتهترین نیروهای موجود در جهان، مثل اجسام آسمانی بسیار بزرگ میتوان استفاده کرد.
طبیعت برای حفظ تعادل به این نسبت ذاتی متکی هست اما بازارهای مالی هم با این نسبت طلایی منطبق هستند. به همین خاطر در این مقاله برخی از ابزارهای تحلیل تکنیکال و آموزش انواع فیبوناچی را بررسی خواهیم کرد.
فیبوناچی در بورس چیست؟
باوجوداینکه فیبوناچی چیست؟ از کجا به وجود آمده؟ و چگونه در کل طبیعت هم وجود دارد؟ در گوگل هم قابلمطالعه است اما ما نیز به توضیح آن میپردازیم و فیبوناچی در بورس در مورد کاربرد فیبوناچی در بازار بورس آموزش میبینیم.
در این مقاله ۵ موضوع مختلف فیبوناچی را توضیح خواهیم داد چون این ۵ موضوع، موضوعات پایه فیبوناچی در بورس محسوب میشوند که نیاز است در آموزش فیبوناچی آنها را بدانیم. در واقع مبحث فیبوناچی و استفاده از آن در چارت قیمتی قسمتهای مختلفی دارد ولی ما بهطورکلی به توضیح آن میپردازیم. با انواع شاخص های بورسی آشنا شوید.
- دررابطهبا اعداد فیبوناچی و فرمول آن صحبت میکنیم
- رابطه فیبوناچی با طبیعت و قانون طبیعت
- کاربرد فیبوناچی در بازار سرمایه و چارت قیمتی
- رسم فیبوناچی روی چارت و مشاهده خطوط واکنشگر
- استفادههای کاربردی (تئوری امواج الیوت فیبوناچی و کندل شناسی فیبوناچی و اندیکاتورها چند فیبونانچی در یک چارت)
چگونه پیشبینیهای فیبوناچی را محاسبه کنیم؟
سطوح طرحریزی فیبوناچی با استفاده از نسبتهای فیبوناچی خاص محاسبه میشود و نسبتهای فیبوناچی از دنباله اعداد فیبوناچی به دست میآیند. دنباله اعداد فیبوناچی مجموعهای از اعداد است که با صفر و یک شروع میشود و با جمعکردن عدد بعدی با عدد قبلی خود ادامه مییابد. بهعنوانمثال در اینجا مجموعه ابتدایی اعداد در دنباله فیبوناچی است.
0، 1، 1، 2، 3، 5، 8، 13، 21، 34، 55، 89، 144، 233، 377، 610، 987 … و غیره و غیره تا بینهایت.
دنباله اعداد فیبوناچی دارای ویژگیهای خاص بسیاری است که در سراسر جهان طبیعی و در بازارها دیده میشود. اجازه دهید این ویژگیها را با چند مثال نشان دهیم.
وقتی یک عدد در سری را بر عدد آخر آن در سری تقسیم میکنید، عدد حاصل به 0.618 یا 61.8٪ نزدیک میشود.
- اگر 610 تقسیم بر 987 را محاسبه کنیم 0.618 به دست میآید
- اگر 144 تقسیم بر 233 را محاسبه کنیم 0.618 به دست میآید
- اگر 55 تقسیم بر 89 را محاسبه کنیم 0.617 به دست میآید
- وقتی یک عدد در سری را بر عدد قبلی آن در سری تقسیم میکنید، عدد حاصل به 1.618 یا 161.8% نزدیک میشود.
- اگر 377 تقسیم بر 233 را محاسبه کنیم 1.618 به دست میآید
- اگر 89 تقسیم بر 55 را محاسبه کنیم 1.618 به دست میآید
- اگر 21 تقسیم بر 13 را محاسبه کنیم 1.615 به دست میآید
فرمول فیبوناچی
برای اینکه بدانید فیبوناچی در بورس چیست ابتدا اینگونه توضیح میدهیم که لیست طلایی برگرفته از دنباله فیبوناچی هست که بهافتخار بنیانگذار ایتالیایی آن یعنی رئونالدو فیبوناچی نامگذاری شده است. در این دنبال هر عدد برابر جمع دو عدد قبل هست. یعنی دنباله عددی 1،2،3،5،8،13 نسبت شگفتانگیزی دارند که تقریباً ۱.۶۱۸ یا معکوس آن ۰.۶۱۸ هست. این نسبت با نامهای مختلفی مانند نسبت طلایی، فی، نسبت الهی یا میانگین طلایی شناخته میشود.
اما چرا این اعداد برای ما مهم هستند؟ در پاسخ به این سؤال که گفته میشود که تقریباً همه چیز در دنیا دارای ابعاد خاصی هست که نسبت به ۱.۶۱۸ و 0.618 پایبند هستند، به نظر میرسد که این اعداد در اجزای سازنده طبیعت هم نقش اساسی دارند
یک سری از نسبتهای ثابت در فیبوناچی وجود دارند که قیمت و روند سهمها در این اعداد واکنش نشان میدهند.
در آموزش فیبوناچی در بورس ابتدا به توضیح فرمول آن پرداخته میشود. در مورد فرمول فیبوناچی توجه داشته باشید که اعداد صفر و یک بهعنوان (0)f و f (1) هستند. f (2) برابر است با 1+0 و f (3)=1+1 ، f (4)=1+2 یعنی دو عدد متوالی با یکدیگر جمع میشوند و هر عدد با عدد قبل از خود جمع میشود و عدد بعدی حاصل میشود دقت کنید این روند تا بینهایت ادامه پیدا میکند تا در نهایت فرمول بهصورت زیر هست اما با این فرمول ساده چه اتفاقی میافتد؟
همه طبیعت از این فرمول پیروی میکند یعنی از یک فرمول یک خطی و سه گزارهای، فرمول از لحاظ هندسی ترکیبی میسازد به نامِ نسبت طلایی:
یعنی اگر یک مربع یکدریک داشته باشیم، یک مربع یکدریک بعلاوه هیچ برابر میشود با ایجاد یک مربع یکدریک دیگر.
دو مربع یکدریک با یکدیگر مربع با ضلع 2×2 میسازد. مربع 2×2 با مربع 1×1مربع 3×3میسازد، به همین ترتیب پیش میرود.
شما کافی است همین تصویر را در ذهن خود بسپارید و در ادامه مطلب در طبیعت این نمودار را مشاهده کنید.
در صدف حلزون یا در خرطوم فیل، کهکشانها، لاله گوش انسان، گیاهان و … همه آنها از فرمول فیبوناچی پیروی میکنند. حتی حالت قرارگرفتن جنین، شکل قاره آفریقا در کره زمین، تخممرغ هم قابلمشاهده است.
یا مثلاً اگر یک توده طوفانی، شبیه فرمول فیبوناچی هست که بهواسطه فیبوناچی میتوانید حدس بزنید وسعت این طوفان تا کجا هست همه اینها از یک فرم تبعیت میکند که فرمول فیبوناچی است.
شاید برایتان جالب باشد که لوگوی اپل از این الگو نیز پیروی میکند.
اگر بخواهیم که این فرمول را در بدن انسان هم در نظر بگیریم، همه اعداد مانند تصویر زیر در بدن انسان قابلمشاهده است برای مثال 61.8=35/34 که اگر آن را رند کنیم میشود ۶۲ پس نسبت اعضای بدن هم نسبتی از اعداد فیبوناچی است.
استفادههای کاربردی فیبوناچی در چارت قیمت
فایده نسبت طلایی فیبوناچی در تحلیل تکنیکال چیست؟ یعنی چطور میتوانیم از این رابطه فیبوناچی پول به دست آوریم؟
کسانی که امواج الیوت را آموزشدیدهاند میتوانند در تشخیص و تصحیح تحلیل خود از فیبوناچی استفاده کنند. اینجوری اگر بهاشتباه امواج را شمارهگذاری کرده باشند متوجه خطای خود میشوند اگر هم درست شمارهگذاری کرده باشند بهراحتی میتوانند جهت بازار را تشخیص دهند و از آن سود ببرند.
کندل شناسی یکی از اساسیترین آموزشهای چارت قیمت است در استفاده از هر تحلیلی باید کندل شناسی بدانید در ضمن کندل شناسی در کنار خطوط واکنشگر فیبوناچی بسیار پرمفهوم و پراستفاده است.
معمولاً افرادی که از اندیکاتورها استفاده میکنند برای سیگنال گرفتن در خریدوفروش در کنار آن، برای پیداکردن بهترین نقاط ورود و خروج یا تعیین حد سود و حد ضرر از فیبوناچی استفاده میکنند. حتی میتوان از چند فیبوناچی در بازههای مختلف استفاده کرد و حرکات طبیعی قیمت در جاهای مختلف را پیشبینی و برای آن برنامهریزی کرد.
این مطالب برای افرادی که پرایس اکشن کار میکنند بسیار کاربرد دارد و معمولاً خیلی سودآور است.
زیبایی فیبوناچی به نگاه تحلیلی واکنشگرهای آن است. اینکه فیبوناچی سیگنال نمیدهد و فقط دید شما را وسیعتر میکند یکی از نقاط قوت این فرمول هست بهاینترتیب شما میتوانید همیشه و در هر معاملهای قانون ریاضی طبیعت بازار را درک کرده و نسبت به آن تصمیم بگیرید.
آموزش فیبوناچی در بورس
وقتی فیبونانچی را روی چارت ترسم میکنید یکسری ناحیه و خطوط برای شما نمایش داده میشود در کنار آن تنظیمات وجود دارد که نقاط و اعدادی که خاموش هست را میتوانید با کلیک کردن روشن کنید و یک ناحیه به شما نمایش داده میشود.
اولین کاری که برای رسم فیبوناچی باید انجام دهیم تشخیص روند صعودی و نزولی سهم است. اگر در تشخیص روند مشکل دارید میتوانید ابتدا چنگال اندروز را آموزش ببینید.
انتهای احتمالی روند را صددرصد و ابتدای آن را صفر درصد در نظر بگیرید و بهصورت اتومات نواحی برای شما نمایش داده میشود و متوجه خواهید شد که نمودار بهراحتی نسبت به خطوط واکنش نشان میدهند.
برای تشخیص انتهای روند باید از کندل شناسی استفاده کنید. وقتی ابتدا و انتهای روند فیبوناچی رسم میشود یکسری نواحی خطوط به دست میآید که اگر دقت کنید قیمت به طور طبیعی در این نواحی حرکت میکند و به خطوط واکنش نشان میدهد.
برای درک بهتر فیبوناچی باید قوانین و فرمول آن را کامل یاد بگیرید تا رابطه را کشف کنید این کار نیازمند آموزش مداوم است اما رسم همین خطوط خیلی صحبتها دارد که یادگرفتن آن خالیازلطف نیست.
آموزش انواع فیبوناچی
یک سری از نسبتهای ثابت در فیبوناچی وجود دارند که قیمت و روند سهمها در این اعداد واکنش نشان میدهند. مهمترین این نسبتها عبارتاند از: ٣٨٫٢ % و ٥٠ % و ٦١٫٨ % که سطوح اصلی فیبو هستند.
نکاتی که در مورد رسم فیبونانچی در تکنیکال گفته شد شامل موارد زیر است:
- تأیید مقاومت و یا حمایتهای سهم یعنی اگر خط مقاومت و یا خط حمایتی نزدیک خطوط فیبو بود دارای ارزش بیشتری هست
- مشخصکردن نقاط برگشت سهم مخصوصاً اگر این ضرایب به یک عدد رند برسد (نقاط پیوت)
اما برای استفاده باید کف و سقف اصلی سهم را پیدا کنیم و نقاط صفر فیبوناچی در بورس تا 100 را روی آنها قرار دهیم - نکته مهم دیگر تعیین سقف و کف اصلی سهم معمولاً از بقیه نقاط سهم شاخصتر هستند ولی نباید از نظر زمانی بیشتر از یک سال قبل سهم باشند.
- یک نکته تکمیلی هم هست اینکه اگر خط فیبو شکسته شد و کندل در زیر یا بالای آن تشکیل شد خط فیبوی بعدی معتبر است و میتوان گفت سهم تا رسیدن به آن خط حرکت میکند.
اما در آموزش انواع فیبوناچی گفته میشود که سه نوع فیبوناچی داریم:
1.فیبوناچی بازگشتی:
- داخلی (Retracement)
- خارجی (Extensions)
2. فیبوناچی projection یا سه نقطهای
3. فیبوناچی اکسپنشن (Expansion) یا exp
دررابطهبا اسمها نگرانی نداشته باشید چون به مرور زمان با آنها آشنا میشوید.
انواع ابزارهای فیبوناچی در بورس عبارتاند از:
- فیبوناچی اصلاحی Fibonacci Retracement (RET)
- فیبوناچی انبساطی Fibonacci Expansion (EXP)
- فیبوناچی گسترشی Fibonacci Extension (EXT)
- فیبوناچی پروژکشن Fibonacci Projection (PRO)
- فیبوناچی بادبزن Fan
- فیبوناچی کمانها Fibonacci arcs
- فیبوناچی کانال Channel
فیبوناچی بازگشتی
سطوح اصلاح فیبوناچی که از دنباله فیبوناچی نشات میگیرد، خطوط افقی هستند که نشان میدهد در کجا حمایت و مقاومت احتمالاً رخ میدهد.
هر سطح با درصدی همراه است. درصد نشان میدهد که قیمت چقدر از یک حرکت قبلی عقبنشینی کرده است. سطوح اصلاح فیبوناچی 23.6%، 38.2%، 61.8% و 78.6% است. درحالیکه به طور رسمی یک نسبت فیبوناچی نیست، 50٪ نیز استفاده میشود.
این اندیکاتور مفید است زیرا میتوان آن را بین هر دونقطه قیمت مهم مانند یک بالا و یک پایین ترسیم کرد. سپس نشانگر سطوح بین آن دونقطه را ایجاد میکند.
زمانی که سایر ابزارهای تحلیل با رویکرد فیبوناچی استفاده میشود، روندهای بازار بادقت بیشتری شناسایی میشوند.
سطوح اصلاحی فیبوناچی بر خلاف میانگینهای متحرک ثابت هستند. ماهیت ثابت سطوح قیمت امکان شناسایی سریع و آسان را فراهم میکند. این به معاملهگران و سرمایهگذاران کمک میکند تا زمانی که سطح قیمتها آزمایش میشوند، محتاطانه پیشبینی کنند و واکنش نشان دهند. این سطوح، نقاط عطفی هستند که در آنها نوعی عمل قیمت، یا برگشت یا شکست، انتظار میرود.
سطوح اصلاح فیبوناچی فرمول ندارند. هنگامی که این شاخصها بر روی نمودار اعمال میشود، کاربر دونقطه را انتخاب میکند. پس از انتخاب آن دونقطه، خطوط بر حسب درصدی از آن حرکت رسم میشوند.
فرض کنید قیمت یک سهم 100 تومان افزایشیافته و سپس 2360 تومان کاهش یابد. در آن صورت، 23.6% پسرفت کرده است که یک عدد فیبوناچی است.
چون اعداد فیبوناچی در سراسر طبیعت یافت میشوند؛ بنابراین، بسیاری از معامله گران معتقدند که این اعداد در بازارهای مالی نیز مرتبط هستند.
فیبوناچی بازگشتی سطوح اصلاح فیبوناچی قیمتهای ثابتی هستند که تغییر نمیکنند، بنابراین امکان شناسایی سریع و آسان سطوح حمایت را فراهم میکنند. طبق نظریه اصلاح فیبوناچی، پس از روند صعودی/ نزولی، میتوان پیشبینی کرد که اصلاحی در سهام تا نسبت فیبوناچی بعدی/ قبلی ادامه یابد.
مهمترین سطح اصلاحی 61.8٪ است که در آن حداکثر فروش برای مدتزمان محدودی اتفاق میافتد. در درجه اول در همان روز معاملاتی یا روز معاملاتی بعدی اتفاق میافتد. پس از سپری شدن این دوره از منطقه عقبنشینی، فروشندگان جدید شروع به واردشدن به بازار میکنند که باعث میشود روند صعودی پس از یک مکث کوتاه ادامه یابد. آیا
فیبونانچی داخلی (Retracement)
وقتی از فیبونانچی بازگشتی داخلی صحبت میشود منظور این است که اصلاح درون موج سهم به اتمام رسیده و اگر یک موج حرکتی از صعودی داشته باشیم که از نقطه A به ماکسیمم رفته باشد انتظار این است که نهایت تا تراز ۸۸% اصلاح کند و هیچ موقع مدنظر ما این نیست که اصلاح بیش از موج A ا (0.88) ادامه پیدا کند.
ما میدانیم که کف موج شکسته نمیشود و منتظر منطقه خرید هستیم. به این نوع اصلاح موقعیتهای Bulish گفته میشود چون موقعیت خرید پیش میآید (از اول کلمه Buy) گرفته شده است به معنای خرید.
فیبونانچی خارجی (Extensions)
حالت برعکس فوق را در نظر بگیریم یعنی از بالا به سمت پایین (روند نزولی) داشته باشیم، حرکت در جهت بالابردن موقعیت فروش یا Sell گفته میشود که به کلمه Bearish معروف است. این اصطلاح در بازار آتی و فارکس مرسوم است.
مثلاً شما فیبوناچی در بورس قرارداد فروش یک سکه را در بورس کالا میتوانید به فروش برسانید هم میتوانید بخرید و هم میتوانید به فروشید بازار آتی سکه مثل فارکس یک بازار دوطرفه است. فقط اهرم بازار آتی سکه ۱ به ۱۰ هست ولی در بازار فارکس بسته به استراتژی این اهرم میتواند تغییر کند. در این موقعیت برای فروش هم باید مطمئن باشیم که روند حرکت بالاتر از محدوده مشخص شده نیست یعنی سقف قیمتی شکسته نخواهد شد.
یکی دیگر از شاخصهای حمایت و مقاومت است که از نسبتهای فیبوناچی برای تجزیهوتحلیل حرکات قیمت و شناسایی سطوح حمایت و مقاومت بالقوه استفاده میکند. اما تفاوت آن با اصلاحات قیمت فیبوناچی و افزایش قیمت در این است که مطالعه متناسبی از نوسان قیمت فعلی دررابطهبا نوسان قبلی در همان جهت انجام میدهد. مانند سایر مطالعات فیبوناچی، نسبتهای مورداستفاده در مطالعات طرحریزی فیبوناچی بر اساس روابط ریاضی، بیان شده بهصورت نسبت، بین اعداد در سری جمع فیبوناچی است.
ایده اصلی پشت پروجکشن فیبوناچی این است که بازارها بخش قابلپیشبینی یک حرکت را دوباره دنبال میکنند، پس از آن به حرکت در جهت اصلی ادامه میدهند و بالاتر از نوسان قبلی گسترش مییابند.
برای ترسیم پیشبینیهای فیبوناچی باید روند اصلی بازار را درک کنیم. ما از سهنقطه قیمت برای ترسیم پیشبینیهای فیبوناچی استفاده خواهیم کرد.
بهعنوانمثال، اگر روند اصلی صعودی باشد و ما یک نوسان پایین (A همانطور که در تصویر زیر نشاندادهشده است) و بالا (B همانطور که در تصویر زیر نشاندادهشده است) از روند صعودی شناسایی کرده باشیم و به دنبال آن یک اصلاح کوچک (B-C زیر) از حرکت فوق (A-B). بهاحتمال زیاد طول موج صعودی بعدی با نسبت فیبوناچی خواهد بود. ایا
در واقع در طول یکروند صعودی، ما شاهد حرکت به سمت بالا از A به B و سپس اصلاح به سمت C هستیم. نقطه پایان احتمالی حرکت بعدی را میتوان با استفاده از نسبتهای فیبوناچی ترسیم کرد: 38.2 درصد، 50 درصد، 61.8 درصد، 100. درصد، 138.2 درصد، 161.8 درصد، 261.8 درصد و غیره از نقطه شروع ‘C’ .
طرح فیبوناچی در تحلیل تکنیکال در اکثر پلتفرمهای معاملاتی مانند Tradingview و MetaTrader در دسترس است. ابزار طرح فیبوناچی همچنین در بسیاری از سایتهای ترسیم نمودار آنلاین رایگان مانند Investing.com، StockCharts.com و کارگزاریها نیز در دسترس است.
اصلاحات فیبوناچی نیازمند انتخاب دونقطه قیمت در نمودار است، معمولاً یک نوسان بالا و یک نوسان پایین. پس از انتخاب آن دونقطه، اعداد/خطوط فیبوناچی در درصدی از آن حرکت رسم میشوند.
Fibonacci Expansion
فیبوناچی Expansion تا حد زیادی شبیه به فیبوناچی Retracement است و برای تعیین انتهای موج سوم در نظر گرفته شده است. برخلاف فیبوناچی Retracement، این ابزار نهتنها بر روی یک خط روند، بلکه بر روی دو موج ساخته شده است.
فیبوناچی اکسپنشن برای تعیین میزان حرکت یا اصلاح است به این معنی که نمودار تا کجا میتواند حرکت کند یا تا کجا میتواند اصلاح کند. برای اینکه با مفهوم این موضوع بیشتر آشنا شویم فرض کنید در نموداری که بعد از یک رشد، نمودار وارد فاز اصلاح میشود و با شروع حرکت جدید نمودار بهاندازه ۱۰۰ درصد رشد قبل حرکت میکند، پس بهاندازه رشد قبل یک گام مدلسازی را انجام میدهیم که دقیقاً بهاندازه حرکت قبل است.
برای رسم فیبوناچی اکسپنشن ابتدا باید یکروند صعودی یا نزولی را پیدا کنید سپس در روند صعودی بهگونهای نقطه حداکثر یا قله را به نقطه حداقل یا دره را وصل کنید تا تراز صددرصد فیبوناچی اکسپنشن در نقطه حداکثر واقع شود و همچنین در روند نزولی بهگونهای نقطه حداقل را به نقطه حداکثر وصل نمایید که تراز ۱۰۰% فیبوناچی اکسپنشن در نقطه حداقل واقع شود.
ترازهای مهم فیبوناچی ۱۲۷.۲ درصد، 161.8 ،261.8 و 423.6 هست. برای اینکه مشخص شوند باید پس از تراز صددرصد قرار گیرد به این صورت روند صعودی ترازهای ذکر شده در بالای تراز صددرصد و در روند نزولی در پایین تراز ۱۰۰% واقع خواهند شد.
ابتدا خط موج اول ترسیم میشود که بعداً ارتفاع آن بهعنوان یک فاصله واحد در نظر گرفته میشود. انتهای موج دوم بهعنوان یک نقطه مرجع برای ساخت یک خط عمودی نامرئی عمل میکند. خطوط مربوطه از نقطه مرجع در بازهای برابر با 61.8، 100% و 161.8 درصد فاصله واحد ترسیم میشوند. موج سوم نزدیک به این سطوح در نظر گرفته میشود. آیا ساعت کار بورس را میدانید؟
خلاصه
ابزار فیبونانچی یکی از مهمترین ابزار تکنیکال محسوب میشود و آشنایی با مفهوم فیبوناچی در بورس چیست در تشخیص خطوط مقاومت و حمایتهای اصلی سهم بسیار کاربرد دارند.
اما در کل این ابزار بر مبنای یک سری از ضرایب استوار است که به آن ضرایب فیبونانچی گفته میشود.
فلسفه اصلی این ضرایب این است که همه رخدادهای طبیعی جهان دارای فرازوفرود هستند و در این ضرایب خاص امکان تغییر روند نسبت به بقیه محلها بیشتر است.
فیبوناچی در بورس چیست؟ (آموزش جامع فیبوناچی)
حتماً تابهحال نام فیبوناچی و سری معروف آن را شنیدهاید. ما قصد داریم در این مطلب نحوه پیدایش سری فیبوناچی و کاربردهای آن را توضیح دهیم. اعداد و نسبتهای فیبوناچی در بازار سهام و تحلیل تکنیکال کاربرد فراوانی دارند.
در این مطلب عناوین زیر را بررسی خواهیم کرد:
فیبوناچی کیست؟
لئوناردو فیبوناچی (Leonardo de pisa de Fibonacci) ریاضیدان برجسته اروپایی در قرن یازدهم میلادی زندگی میکرد. فیبوناچی اولین فردی بود که اعداد هندی-عربی (…، ۱،۲،۳،۴،۵) را به اروپا معرفی کرد. یکی از مهمترین اقدامات او معرفی سری معروف فیبوناچی است. در این سری که با صفر و یک شروع میشود، هر عدد از مجموع دو عدد قبلی به دست میآید. رابطه فیبوناچی به شکل زیر است:
در صورت پیروی از قواعد مذکور به دنباله زیر خواهیم رسید:
… ، ۲۳۳ ، ۱۴۴ ، ۸۹ ، ۵۵ ، ۳۴ ، ۲۱ ، ۱۳ ، ۸ ، ۵ ، ۳ ، ۲ ، ۱ ، ۱ ، ۰
درواقع ایده پیدایش این سری در سال ۱۲۰۲ اتفاق افتاد که فیبوناچی به مسئله عجیبی علاقهمند شد. او میخواست بداند اگر یک جفت خرگوش نر و ماده داشته باشد و رفتاری برای زاد و ولد آنها تعریف کند، درنهایت نتیجه چگونه خواهد شد. فرضیات اینگونه بود:
- شما یک جفت خرگوش نر و ماده دارید که همین الآن به دنیا آمدهاند.
- خرگوشها پس از یک ماه بالغ میشوند.
- دوران بارداری خرگوشها یک ماه است.
- هنگامیکه خرگوش ماده به سن بلوغ میرسد، حتماً باردار میشود.
- در هر بار بارداری خرگوش ماده یک خرگوش نر و یک ماده به دنیا میآورد.
- خرگوشها هرگز نمیمیرند.
حساب کنید پس از n ماه چند جفت از این نوع خرگوش خواهیم داشت؟
فرض کنیم xn تعداد جفت خرگوش پس از n ماه باشد.
میدانیم که x۲=۱،x۱=۱، تعداد جفت خرگوشها در ماه n+1 ام برابر خواهد بود با حاصل جمع تعداد جفت خرگوشهایی که در این ماه متولد میشوند، بهاضافه تعداد جفت خرگوش¬های موجود. (xn) اما چون هر جفت خرگوش که از دو ماه قبل موجود بوده هم، اکنون حداقل دو ماه سن خواهند داشت و به سن زادوولد رسیدهاند، تعداد جفت خرگوشهای متولدشده برابر خواهد بود با xn-۱ ، پس خواهیم داشت:
فیبوناچی با حل این مسئله از راهحل فوق، دنباله حاصل را به جهان ریاضیات معرفی کرد که خواص شگفتانگیز و کاربردهای فراوان آن تا به امروز نهتنها نظر ریاضیدانان، بلکه دانشمندان بسیاری از رشتههای دیگر را به خود جلب کرده است.
وجود سری فیبوناچی در طبیعت
وجود نظم در اجزای مختلف طبیعت قابلمشاهده است. ریاضیات یکی از علوم پایهای است که به کمک آن میتوان به بسیاری از نظمهای موجود در طبیعت پی برد. اعداد فیبوناچی یکی از این نظمها است.
یکی دیگر از دلایل مشهور شدن سری فیبوناچی، این است که خارجقسمت هر دو جمله کنار هم به عدد تقریبی ۱.۶۱۸، نسبت طلایی یا عدد فی، میرسد.
در قسمت لاک حلزون از عدد فی استفاده شده است. شاخ و برگ درختان بهصورت تصادفی در جهات مختلف رشد نمیکنند. اندازهگیری زاویه شاخهها نشان میدهد که در الگوی رشد آنها، نظمی شبیه دنباله فیبوناچی و نسبت طلایی وجود دارد. درختان با پیروی از این نوع الگوی رشد، قادر هستند درصد بیشتری از نور خورشید را جذب کنند. دانههای آفتابگردان نیز به شکل مارپیچهایی روبروی هم رشد میکنند. طبق تحقیقات انجامشده، نسبت قطر هر مارپیچ به مارپیچ بعدی ۱.۶۱۸ است. حتی در ساختار گوش ما هم از این عدد تبعیت شده است.
بسیاری نمونه دیگر در طبیعت، آناتومی بدن انسان، سازههای بزرگ تاریخی و … وجود دارد که این سری در آنها مشاهده میشود.
ارتباط عدد طلایی با دنباله فیبوناچی
هرچه جفت اعداد فیبوناچی بزرگتر باشند، نسبت بین آنها تقریب بهتری از نسبت طلایی را نشان میدهد. در ادامه برخی از این نسبتها را مشاهده میکنید:
A | B | A/B | B/A |
۲ | ۳ | ۱.۵ | ۰.۶۶۶… |
۳ | ۵ | ۱.۶۶۶… | ۰.۶ |
۵ | ۸ | ۱.۶ | ۰.۶۲۵ |
۸ | ۱۳ | ۱.۶۲۵ | ۰.۶۱۵۳۸ |
… | … | … | … |
۱۴۴ | ۲۳۳ | ۱.۶۱۸۰۵۵۵۵۶… | ۰.۶۱۸۰۲۵ |
۲۳۳ | ۳۷۷ | ۱.۶۱۸۰۲۵۷۵۱… | ۰.۶۱۸۰۳۷ |
روشهای متفاوتی برای بیان رابطه بین عدد طلایی و سری فیبوناچی وجود دارد که در اینجا به یکی از این روشها اشاره میکنیم.
بهعنوان مثال، با اعداد ۲۳۳, ۱۴۴, ۸۹, ۵۵ نسبتهای زیر قابل دستیابی است:
۱.۶۱۸ = ۱۴۴ ÷ ۲۳۳ | ۱.۶۱۸ = ۸۹ ÷ ۱۴۴ |
۰.۶۱۸ = ۲۳۳ ÷ ۱۴۴ | ۰.۶۱۸ = ۱۴۴ ÷ ۸۹ |
۰.۳۸۲ = ۲۳۳ ÷ ۸۹ | ۰.۳۸۲ = ۱۴۴ ÷ ۵۹ |
با جذر ۰.۶۱۸ عدد ۰.۷۸۶ به دست میآید. همچنین جذر ۱.۶۱۸، ۱.۲۷ میشود. بدین ترتیب نسبتهای زیر را میتوان به دست آورد:
۰.۲۴۷ = ۲۵% | ۰.۷۸۶ = ۷۹% |
۰.۳۸۲ = ۳۸% | ۱.۲۷ = ۱۲۷% |
۰.۵ = ۵۰% | ۱.۶۱۸ = ۱۶۲% |
۰.۶۱۸ = ۶۲% | ۲.۶۱۸ = ۲۶۲% |
این نسبتها در بسیاری از حوزهها کاربرد دارند.
کاربرد فیبوناچی در بازار سهام
اکنونکه با مفاهیم اعداد و سری فیبوناچی آشنا شدید، به اهمیت فیبوناچی در تحلیل تکنیکال و بازار بورس میپردازیم. سری فیبوناچی و نسبتهای آن میتوانند در بازار سهام برای پیشبینی روند قیمتها استفاده شوند. تحلیلگران پس از بررسی نمودارهای قیمت سهام و روند آنها، به وجود ارتباط بین نسبتهای فیبوناچی و نمودارها دست یافتند. نسبتهای فیبوناچی را میتوان با نقاط مهم در روندها تطبیق داد و به سطوح مقاومت و حمایت رسید. از طریق این سطوح میتوان نقاط ورود و خروج به یک سهم را به دست آورد.
در طی زمان ابزارهای فیبوناچی بسیاری برای تحلیل نمودارها و نقاط بازگشت معرفی شده است. این ابزارها نشاندهنده محدودههای حمایت و مقاومت هستند که با روشهای گوناگون رسم میگردند. این سطوح بازگشتی، مانند حمایت و مقاومتهای قبلی که فقط قیمتی خاص را نقطه حساس تلقی میکردند، نیستند و میتوانند علاوه بر قیمتی خاص، یک منحنی روی نمودار، خطی مورب یا زمان خاصی را بهعنوان نقاط حساس حمایت و مقاومت تعریف کنند.
از میان ابزارهای موجود، چند ابزار بیشترین کاربرد را دارند. فیبوناچی اصلاحی، فیبوناچی خارجی، فیبوناچی انبساطی، فیبوناچی پروژکشن، فیبوناچی اکسپنشن و … از مواردی هستند که بهوسیله آنها میتوان روند قیمت سهام را پیشبینی کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره ابزارهای مختلف تحلیل تکنیکال میتوانید به مطلب «ابزارهای تحلیل تکنیکال» مراجعه کنید.
سخن آخر
در این مطلب در خصوص اعداد فیبوناچی، ارتباط آنها و نشانه این اعداد در طبیعت صحبت کردیم. علاوه بر این، از اعداد فیبوناچی میتوان در تحلیل سهام استفاده نمود. بسیاری از تحلیلگران از فیبوناچی برای بررسی روند سهم و تحلیل سهم استفاده میکنند. استفاده از اعداد فیبوناچی از طریق ویدیوهای آموزشی و کلاسهای آموزش بورس قابلمشاهده و یادگیری است.
آموزش فیبوناچی در تحلیل تکنیکال
فیبوناچی یکی از مباحث بسیار اساسی در بحث تحلیل تکنیکال بازارهای مالی مثل بازار سهام است که سالیان سال است تحلیلگران بورس از فرمولهای آن استفاده میکنند. بنابراین فیبوناچی در بورس آموزش فیبوناچی میتواند به افراد مشغول در بورس بسیار کمک نمایند تا بهتر بتوانند منابع خود در بورس را مدیریت کنند. برای آموزش فیبوناچی در بورس، با ما همراه باشید.
اصول فیبوناچی چیست؟
قبل از به کارگیری فیبوناچی، ابتدا شما باید با مبحث پیش زمینه لازم که میتواند کاربرد فیبوناچی در بازار بورس را توجیه کند آشنا شوید.
فیبوناچی نام یک ریاضیدان ایتالیایی است که در قرن دوازدم میلادی زندگی میکرده است. او به عنوان مستعدترین ریاضیدان جهان غرب در زمان خود، و البته یکی از برترین ریاضیدانان تاریخ شناخته میشود. فیبوناچی را کاشف اعداد فیبوناچی میدانند. اما این اعداد فیبوناچی چیست که تا این حد معروف شده است؟
اعداد فیبوناچی
در ریاضیات، سری فیبوناچی (به انگلیسی: Fibonacci number) به دنبالهای از اعداد میگویند که بهصورت زیر تعریف میشود:
0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, …
اینکه این دنباله اعداد چه ارتباطی باهم دارند موضوع بحث ما نیست و شما هم به عنوان یک تریدر احتمالا علاقهای به دانستن آن ندارید. با این حال فرمولی که این اعداد از آن بدست می آید چندان پیچیده نیست. اما چیزی که برای اهمیت دارد این است که این دنباله از اعداد ارتباط عجیبی با بسیاری از پدیده های طبیعی دارد.
با وجودی که پدیدههای طبیعی و انواع موجودات پیرامون انسانها بسیار گسترده هستند، نظم خاصی بر همه چیز حاکم است که با پیشرفت علوم بشری، این نظم بیش از گذشته مشخص شده است. شاید در زمان یادگیری مفاهیم علمی، بسیاری از موارد بیمعنی به نظر برسد، اما نظم خاصی در پشت بسیاری از پدیدهها وجود دارد. اعداد فیبوناچی حلقه مشترکی در بسیاری از این پدیده ها است که نظم موجود را میتوان بر اساس این اعداد مشاهده کرد.
جالب است به برخی از این پدیده های طبیعی که ظاهرا ارتباطی با یکدیگر ندارند اما بر اساس اعداد فیبوناچی شکل گرفته اند اشاره کنیم.
از لاک حلزون تا کهکشان!
حتما لاک حلزون را دیده اید. لاک حلزون شباهت زیادی با حالت مارپیچی یک کهکشان دارد. جالب است بدانید نسبت هایی که در این دو پدیده وجود دارد کاملا یکسان است و هر دو بر اساس اعداد فیبوناچی منظم شده اند. اما این فقط دو نمونه از پیدده های طبیعی است که این نظم در آنها وجود دارد. بسیاری از پدیده های دیگر مثال رشد برگ درختان و گل ها نیز بر اساس اعداد فیبوناچی و نسبت هایی که بین این اعداد وجود دارد شکل گرفته است. به تصویر زیر نگاه کنید تا بهتر متوجه این موضوع بشوید.
فیبوناچی در طبیعت
در تصویر بالا نمونه هایی را میبینید که یک نظم واحد و شبیه به هم در آنها وجود دارد. این نظم به شکل زیر بر اساس اعداد فیبوناچی به هم وابسته هستند.
کاربرد اعداد فیبوناچی در تحلیل تکنیکال
حال که با مفهوم دنباله اعداد فیبوناچی آشنا شدید، اجازه بدهید ببینیم این اعداد چه کاربردی در تحلیل تکنیکال دارد.
روانشناسی و اعداد فیبوناچی
اینکه بازار بورس و روندهای قیمتی چه ارتباطی با اعداد فیبوناچی دارد در این نکته نهفته است که ما به طور ناخودآگاه اعدادی را در ذهن خود به عنوان نقاط برگشتی در نظر میگیریم که نسبت آنها بر اساس اعداد فیبوناچی است. برای روشن شدن مطلب اجازه بدهید یک مثال بزنیم. فرض کنید شما یک سهم را 100 تومان خریده اید و وقتی قیمت به 200 تومان رسیده است آن را میفروشید و بعد از آن قیمت کاهشی میشود. خوب تا اینجا هیچ ربطی به اعدا فیبوناچی نداشته است. اما فرض کنید شما دوباره نیت میکنید همان سهم را بخرید. شما یکبار خاطره خرید 100 تومان و فروش 200 تومان را در ذهن دارید. حال شما با تحلیل خود به این نتیجه رسیده اید که در آینده این سهم روند مثبتی دارد اما در حال حاضر قیمت روند نزولی دارد. در این شرایط فکر میکنید روی چه قیمتی سهم را بخرید؟
معمولا در این شرایط احتمالا اگر قیمت به 150 برسد شما وسوسه شوید که دوباره این سهم را بخرید. باتوجه به اینکه یکبار در قیمت 100 تومان خریده اید، اگر سهم همچنان روند نزولی داشته باشد با احتمال بسیار زیاد شما صبر خواهید کرد به امید خرید در قیمت 100 تومان. به هر حال شما باتوجه به تجربه قبلی خود تصمیم به خرید میگیرید. در این حالت شما در اعداد خاصی وسوسه به وارد شدن به سهم میشوید که به طور ناخودآگاه بر روی نسبت های فیبوناچی قرار دارند. شما تنها نیستید و جمعی از معامله گران همین وضعیت را دارند و روانشناسی کلی بازار احتمالا باعث میشود که در یک قیمتی که بر روی یکی از نسبت های فیبوناچی است سهم روندش برگردد و از روند نزولی به روند صعودی تغییر پیدا کند. بعد از آن دوباره شما باید برای فروش تصمیم بگیرید و همه این داستانها تکرار خواهد شد. اما اینکه چرا شما به طور ناخودآگاه طبق نسبتهای فیبوناچی تصمیم گیری میکنید یک سوال بی پاسخ است. علت این موضوع همان است که باعث نظم جهانی مبتنی بر سری فیبوناچی شده است.
روش بکارگیری نسبت فیبوناچی در تحلیل تکنیکال
تحلیل تکنیکال بر گذشته استوار است و تحلیلگر فنی سعی میکند باتوجه به گذشته قیمت روند آینده آن را پیش بینی کند. چارت قیمتی تنها چیزی است یک تحلیلگر فنی به آن توجه میکند و نقاط ورود و خروج را بر روی آن پیدا میکند.
در دنباله فیبوناچی، به جز چند عدد اول، تقریبا درصد هر عدد نسبت به عدد قبلی خود 1.618 میباشد و نسبت به عدد بعدی خود، 0.618 برابر می باشد. همین نسبتها است که وارد تحلیل تکنیکال شده است. فیبوناچی به تحلیلگران فنی این امکان را می دهد تا قیمت را بر اساس این نسبتها در آینده پیش بینی کنند. در واقع آنها نقاط برگشتی را در یک موج صعودی یا نزولی تعیین میکنند. اما همه این نقاط با احتمالات مشخص میشود. علاوه بر پیش بینی قیمت، می توان از نسبتهای فیبوناچی برای پیش بینی زمانهای برگشتی استفاده کرد. در مجموع میتوان گفت از فیبوناچی برای تعیین سطوح مقاومت و حمایت، پیدا کردن روند نزولی و صعودی سهام و تعیین حد ضرر، استفاده می شود.
انواع ابزارهای فیبوناچی
یکی از مهمترین مباحثی که در آموزش فیبوناچی باید یاد بگیرید، آشنایی با انواع ابزارهای فیبوناچی است. در واقع 4 ابزار مهم در تحلیل تکنیکال وجود دارد که از فیبوناچی استفاده می شود که عبارتند از:
آموزش گام به گام تحلیل بنیادی برای انتخاب سهم مناسب
برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تحلیل بنیادی روی لینک زیر کلیک کنید.
آیا میخواهید در بورس فیبوناچی در بورس فیبوناچی در بورس به موفقیت برسید؟ آیا نمیدانید چگونه یک سهم را از منظر بنیادی تحلیل کنید؟ نبود منبع آموزشی مناسب در زمینه تحلیل بنیادی انگیزه ای شد تا در یک کتاب آموزشی به زبانی کاملا ساده و کاربردی، به کمک تصاویر گویا و آموزش گام به گام، روش انتخاب یک سهم را بر اساس نکات بنیادی آموزش داده ایم. قطعا این روش آموزشی را در هیچ کجا پیدا نخواهید کرد! این کتاب الکترونیکی را به تمام کسانی که می خواهند در بازار بورس به موفقیت مستمر برسند توصیه میکنیم .
فیبوناچی اصلاحی
فیبوناچی بازگشتی یا اصلاحی (Fibonacci Retracement (RET یکی از ساده ترین ابزارهای مورد استفاده در تحلیل تکنیکال است. برای رسم این مورد، تنها به دو نقطه کف تا سقف یا سقف تا کف نیاز است. این ابزار برای زمانی که بازار بورس از روندی خاص پیروی می کند، استفاده می شود. در این حالت در برخی از بازه های زمانی، نیاز به برگشت و اصلاح قیمت های قبلی احساس می شود، اما پس از مدت زمانی، این روند ادامه پیدا می کند. با فیبوناچی بازگشتی، میتوان نقاط ورودی مناسب را پیدا کرد و به تخمینهایی که برای درصدهای احتمالی یک حرکت است، پایان داد.
این ابزار همان گونه که در مثال قسمت قبلی ذکر کردیم نقاطی را که با احتمال زیاد ممکن است روند قیمت عوض شود را برای ما مشخص میکند. توجه کنید این فقط یک احتمال است. اگر در اولین محدوده روند برنگشت انتظار میرود تا سطح بعدی فیبوناچی قیمت در روند قبلی باقی بماند. سطوح کلیدی در این ابزار شامل پنج سطح «23.6 درصد»، «38.2 درصد»، «50 درصد»، «61.8 درصد»، «78.6 درصد» میباشد. در شکل زیر میتوانید این محدودهها را مشاهده کنید. برای رسم این ابزار به یک کف و سقف یا برعکس نیاز دارید. میبینم که در 38.2 و 61.8 درصد فیبوناچی قیمت واکنش داده است.
فیبوناچی گسترشی
فیبوناچی گسترشی نیز نوعی از ابزارهای فیبوناچی است. برای رسم این نوع فیبوناچی به دو نقطه کف و سقف نیاز است. در این حالت، صعود و نزول های پیشین نیز در نظر گرفته می شود. در این حالت، باید نسبت های بیشتر از یک در نظر گرفته شود. تحلیل گران این روش را زمانی استفاده می کنند که برای تشخیص سطوح مقاومتی جدید، نیاز است تا از نقطه سقف قبلی عبور کنیم.
فیبوناچی بازتابی
فیبوناچی بازتابی نیز یکی دیگر از انواع ابزارهای فیبوناچی است که برای رسم آن، نیاز به سه نقطه کف، سقف و اصلاح داریم. در فیبوناچی بازتابی با حرکت از سقف به کف، می توان نقطه حمایت را پیش بینی کرد و بر عکس، با حرکت از کف به سقف می توان مقاومت ها را پیش بینی کرد.
فیبوناچی استنباطی
فیبوناچی استنباطی بسیار شبیه فیبوناچی بازتابی است و با آن می توان ادامه روندی که صعودی یا نزولی است را پیش بینی کرد. بنابراین در آموزش فیبوناچی، حتما این ابزارها و نحوه استفاده فیبوناچی در بورس از آنها را باید به خوبی یاد گرفت.
آموزش فیبوناچی چه کمکی به تحلیل گران می نماید؟
باید بدانید که پس از آموزش فیبوناچی، بسیاری از تحلیلگران بورس از فیبوناچی برای تحلیل سهام و خرید و فروش های خود استفاده می کنند. اما برای استفاده از ابزارهای فیبوناچی باید چندین روز یا چندین هفته، حداکثر و حداقل قیمت را با استفاده از ابزارهای فیبوناچی بررسی کرد. زیرا قیمت همه سهام، مابین خطوط حمایتی و مقاومتی در حال حرکت است و تغییر می کند. بنابراین به راحتی می توان قیمت سهام را پیش بینی کرد.
چگونگی استفاده از ابزارهای فیبوناچی در آموزش فیبوناچی
پس از یادگیری ابزارهای فیبوناچی، دومین چیزی که در آموزش فیبوناچی در بورس باید یاد بگیرید، نحوه استفاده از این ابزارها در تحلیل تکنیکال است. اولین نکته ای که پیش از استفاده از ابزارهای فیبوناچی باید بدانید، انتخاب بهترین نوع ابزار فیبوناچی است. سپس باید نمودار مورد نظر را با نقاط در دسترس، ایجاد کرد. تنها نکته ای که در رسم نمودار فیبوناچی باید بدانید این است که نمودار فیبوناچی را نباید به صورت معکوس رسم کنید. به طور مثال، اگر سهمی حرکتی صعودی داشت و قیمت سهم نیز حرکتی اصلاحی نزولی داشت، در این حالت باید فیبوناچی اصلاحی را از پایین به بالا بکشید. همچنین از نمودار ساده برای رسم فیبوناچی استفاده کنید و نه نمودار لگاریتمی.
تایم فریمها در تحلیل تکنیکال
تایم فریم ها نیز در تحلیل تکنیکال بسیار اهمیت دارند. بنابراین در آموزش فیبوناچی باید با تایم فریم ها به خوبی آشنا شوید. در واقع یکی از دلایلی که بسیار از اوقات باعث عدم موفقیت سرمایه گذاران در بورس می شود، همین تخمین نادرست تایم فریم ها است. شما باید تایم فریم را با توجه به میزان زمانی که برای تحلیل نیاز دارید، انتخاب کنید. در واقع تایم فریم باید به گونه ای انتخاب شود که سیگنالهای مورد نیاز را به تحلیل گر بدهد. یعنی نباید آنقدر تایم فریم طولانی انتخاب شود که حوصله تحلیل گر را سر ببرد و از سوی دیگر نباید آنقدر کوتاه باشد که نتوان سیگنال های مورد نیاز برای تحلیل را از آن به دست آورد.
خرید و فروش سهم پس از رسیدن قیمت سهم به نقطه فیبوناچی
متاسفانه بسیاری از تحلیلگران تازه کار پس از رسیدن قیمت سهم به نقطه فیبوناچی، اقدام به فروش یا خرید سهم می کنند که این کار سبب شکست و ضرر می شود. بنابراین یکی از نکات بسیار مهم در آموزش فیبوناچی این موضوع است که وقتی قیمت هر سهم به سطح فیبوناچی می رسد، این دلیلی برای افت یا رشد قیمت سهم نمی باشد و امکان شکستن قیمت سهم نیز وجود دارد. بنابراین حتما باید در این کار تجربه کافی را بدست آورده و سپس با استفاده از تحلیل تکنیکال، خرید و فروش سهام را انجام داد. محدودههای فیبوناچی تنها به ما میگوید که با احتمال زیاد ممکن است روند عوض شود. توجه کنید به کلید واژه های “احتمال” و “ممکن” که روشن میسازد هیچ قطعیتی وجود ندارد.
تعیین سود و زیان در بورس با آموزش فیبوناچی
پس از یادگیری و آموزش فیبوناچی، حال باید یاد بگیرید تا با استفاده از آموزش Fibonacci، میزان حد سود و زیان را تخمین بزنید. بسیاری از افراد مشغول در بورس و تحلیلگران معتقدند که خطوط فیبوناچی بیشتر برای تعیین حد سود استفاده می شود. اما باید گفت که برای حد ضرر نیز می توان از فیبوناچی استفاده کرد. البته برای تحلیل هر چه بهتر، بهتر است در کنار فیبوناچی از کندل استیک های ژاپنی استفاده کرد و این دو روش را با هم ادغام نمود.
نحوه رسم خطوط فیبوناچی
- همانگونه که گفته شد، فیبوناچی اصلاحی یکی از ساده ترین و معمولی ترین روش های استفاده شده در تحلیل فیبوناچی است که مورد استفاده قرار می گیرد. برای رسم این نمودار، باید نقاط را به هم متصل نمود تا نمودار فیبوناچی اصلاحی کامل شود. مثلا به طور مثال، زمانی که روند نمودار و قیمت ها صعودی است، می توان این نقاط را به هم متصل نمود.
- در فیبوناچی گسترشی، با نقاط بیش از 100 درصد هر موج، می توان هدف های قیمتی جلوتر را پیش بینی کرد. برای رسم این نمودار، باید از درصدهای بالای 100 استفاده کرد و نقاط را به هم متصل نمود تا بتوان از این اطلاعات برای تحلیل تکنیکال استفاده نمود.
چه زمانی باید از فیبوناچی در تحلیل تکنیکال استفاده شود؟
با توجه به اینکه علاوه بر فیبوناچی، مدل های دیگری نیز برای تحلیل در بورس وجود دارند، این سوال پیش میآید که کی و کجا باید از مدل فیبوناچی در تحلیل تکنیکال استفاده شود. زمانی که شما نیاز به نقطه مناسب برای ورود دارید، باید برای جلوگیری از هرگونه ضرر و زیان احتمالی از این روش استفاده کنید. زیرا برخی از معامله گران برای شناسایی یک نقطه مناسب و خوب برای سطح خرید یا فروش و تعیین میزان حد ضرر، با مشکلاتی مواجه هستند. در نتیجه در صورت عدم شناخت مناسب و عدم محاسبه دقیق قیمت، نه تنها معامله سودی نخواهد کرد بلکه احتمال ضرر و اشتباه نیز در این بین وجود دارد. این مسائل، از مهمترین دلایل استفاده از فیبوناچی در تحلیل تکنیکال بورس هستند که به کمک معامله گران بورس می آید. تعیین مناسب این نقاط و سطوح، علاوه بر اینکه برای هر معامله گری مفید هستند، بلکه کمک می کنند فیبوناچی در بورس تا معامله گران روزانه در بازارهای مختلفی موفق شوند و بتوانند زودتر از افراد دیگر نقاط برگشتی را پیدا کنند. بنابراین شما همیشه میتوانید از فیبوناچی در تحلیل تکنیکال استفاده کنید اما همیشه نباید به آن عمل کنید! این ابزار فقط یک ابزار هشدار دهنده است که شما را زودتر از بقیه از احتمال تغییر روند آگاه کند.
آموزش گام به گام تابلوخوانی پیشرفته در بورس
برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تابلوخوانی پیشرفته روی لینک زیر کلیک کنید.
تابلوخوانی در کنار تحلیل بنیادی و تکنیکال، بعد سوم بورس است. همه چیز در تابلوی معاملات سهم وجود دارد، اطلاعاتی که شاید در نگاه اول کسی متوجه آنها نشود اما با یادگیری تکنیک های تابلو خوانی و بازار خوانی می توانید به اطلاعات زیادی دست پیدا کنید و بر این اساس معاملات پر سودتری داشته باشید. در کتاب آموزش تابلو خوانی پیشرفته به مطالبی خواهیم پرداخت که در هیچ کلاس یا کتابی به شما آموزش نمی دهند. تکنیک هایی که حاصل سالها تجربه در بازار سرمایه است.
فیبوناچی در بورس چیست؟ | راهنمای کامل فیبوناچی در بورس
بیشتر تحلیلگران بازار سرمایه معتقدند که در صورت استفاده درست و صحیح از ابزار فیبوناچی در بورس خواهند توانست تا رفتار بازار را در 70 درصد مواقع با موفقیت تمام پیشبینی نمایند، به ویژه زمانی که در پی پیشبینی نمودن قیمت خاصی در بازار باشند.
فیبوناچی در بورس چیست؟
بعضی ها معتقدند که محاسبات مربوط به این نوع از ابزارها خیلی زیاد و حتی بسیار زمانبر و کمک گرفتن از آنها تا حد زیادی دشوار است. شاید بزرگترین عیب و ایراد روش فیبوناچی در پیچیدگی نتایج آن جهت مطالعه و همچنین متعاقباً عدم توانایی تعداد زیادی از معاملهگران در درک واقعی و حقیقت آنها باشد.
به زبان دیگر، معاملهگران نبایستی بر روی سطوح فیبوناچی به عنوان سطح حمایت یا سطح مقاومت اجباری و بدون درصد خطایی تکیه بکنند. در اصل، آنها میتوانند به راحتی سطوح حمایت روانی را نظیر سایر روشها و اصول تحلیلی بر روی نمودار بررسی کنند. بنابراین، در اصل سطوح فیبوناچی پنجرهها و قابهایی هستند که تحلیلگران میبایستی از آن زاویه نمودارها را چک کرده و صحت آن ها را بررسی نمایند. این قاب هیچ چیزی را به طور صد در صدی پیشبینی نمیکند و تأثیری هم در معاملات بازار بورس ندارد، اما بر تصمیمات معاملاگران در بازار بورس و اقدامات معاملاتی هزاران نوع مختلف از معاملهگران مؤثر است.
اصلاح فیبوناچی
فیبوناچی در بورس چیست؟ سطوح اصلاح فیبوناچی یا به عبارت دیگر Fibonacci Retracement مجموعهای از خطوط افقی هستند که در اصل نشان میدهند در چه موقعیتی برای سهامی مشخص احتمال این زیاد است تا حمایت و مقاومت رخ دهد. این سطوح بر طبق اعداد فیبوناچی مشهور رسم میشوند. بدین روش که هر سطحی با یک درصد معین، مشخص میشود.
این درصدها هم نسبت به یک قیمت اولیه ثابت و از پیش معین شده مشخص میشوند. سطوح فیبوناچی در اصل اصلاحی 23.6 درصد، 38.2 درصد، 61.8 درصد و 78.6 درصد هستند. البته از 50 درصد نیز گاهی اوقات استفاده میشود که به شکل رسمی جزء نسبت های فیبوناچی نیست. مطالعه مقاله "فیلتر الگوی تیک صعودی" می تواند مفید باشد.
این سطوح اصلاح در اصل نسبت به نقاط سقف نمودار سهم و همچنین نقاط کف نمودار سهم محاسبه میشود. بدین جهت، پنج خط اصلی در نمودار فیبوناچی ترسیم میشوند: خط اول در 100 درصد (که جزء بالاترین نقطه نموداراست)، خط دوم در 61.8درصد، و خط سوم نیز در 50 درصد، خط چهارم هم در 38.2درصد و در نهایت خط نهایی در 0 درصد (که در واقع پایینترین نقطه نمودار است) رسم میگردند. طبق این تحلیل، پس از یک حرکت قیمتی قابل توجه بالا به پایین یا برعکس، سطح حمایت و مقاومت جدید گاهی در این خطوط نمایان شده یا ممکن است که در نزدیکی آنها واقع شود.
کاربرد فیبوناچی در بورس چیست؟
کمان فیبوناچی
کمانهای فیبوناچی یا به عبارت دیگر Arc Fibonacci نقاط مورد حمایت و همچنین مقاومت بالقوه را توامان نشان میدهند. کمانها نیز به قیمت و هم زمان مورد نیازشان بستگی دارند، به شکلی که هرچه کمانها عریضتر بشوند، خط پایه طولانیتر از قبل میشود و هرچه کمان هم نازکتر شود، خط پایه آن به نسبت کوتاهتر است. کمانهای فیبوناچی به شکل معمول برای اتصال نمودن دو نقطه در نمودار قابل توجه قیمتی، نظیر نوسان مورد استفاده واقع میشود. بسیاری از تحلیل گران به کمک این ابزار می توانند نقاط pullback را نیز مشخص نمایند. برای آشنایی بیشتر با این واژه و کاربرد آن پیشنهاد میکنیم مقاله " کاربرد پولبک در بورس " را مطالعه نمایید.
یافتن و جست و جو نمودن سقف و همچنین کف نمودار، نخستین قدم جهت تشکیل دادن کمانهای فیبوناچی در واقع همین امر است. در ادامه مقاله، با یک حرکت یا الگوی پرگاری، سه نوع خط منحنی با فاصله 38.2 درصد، 50 درصد و 61.8درصد از نقطه مورد نظر مشخص گشته و ترسیم میشوند. این خطوط برای رسم نمودار فیبوناچی در بورس سطح حمایت و مقاومت و همین طور محدوده معاملات را نیز میتواند پیشبینی کنند. البته سطوح دیگری را هم میشود به راحتی و به کمک آموزش رسم کرد.
بسیاری از نرمافزارهای رسم نمودار که مورد استفاده تحلیل گران است، سه سطح 38.2 درصد، 50 درصد و 61.8 درصد را به طور پیشفرض و فیبوناچی در بورس اتوماتیک دارند. کمانهای فیبوناچی در اصل به صورت نیمدایرههایی هستند که در صورت تمایل میشود آنها را با دایرههای کامل هم نشان داد.
بادبزن فیبوناچی
بادبزن فیبوناچی یا به اصطلاح Fan Fibonacci مجموعهای از خطوط روندها را شکل میدهد که با استفاده از رسم نمودار فیبوناچی در بورس و سطوح اصلاح فیبوناچی میتوان آن را رسم نمود. برای رسم کردن این نوع از خطوط، تحلیلگران یک روند صعودی را ترسیم میکند که اغلب قیمتهای پایین و بالای سهام را در یک دوره زمانی معین پوشش میدهد.
برای رسیدن به این سطوح اصلاح، ان اختلافات قیمتی را در سطح قیمت کف و سقف با نسبتهای مشخص شده توسط سری فیبوناچی (اغلب 23.6 درصد، 38.2 درصد، 50 درصد و 61.8 درصد) تقسیم مینماییم. خطوطی که با کمک اتصال نمودن نقطه شروع خط روند پایه و همچنین هر سطح اصلاح گشته ایجاد میشوند، به اصطلاح بادبزن الگوی فیبوناچی را تشکیل میدهند.
تحلیلگران از خطوط بادبزن فیبوناچی جهت مشخص کردن نقاط اصلی مقاومت یا نقاط حمایتی بهره می برند که انتظار می رود روند قیمتها در آینده معکوس شود در این نقاط زمان مناسبی جهت نوسان گیری می توان فراهم نمود. هنگامی که یک معاملهگر الگوها را در نمودار مشخص کرد، میتواند به راحتی از این الگوها جهت پیشبینی نمودن حرکت آینده قیمت و همچنین سطح حمایت و خط مقاومت در آینده استفاده بکنند. تحلیلگران از پیشبینیها جهت مشخص نمودن زمان انجام معاملات خود استفاده میکنند.
نواحی زمانی فیبوناچی
نواحی زمانی فیلتر فیبوناچی در بورس در واقع خطوطی عمودی هستند که توانایی این را دارند تا مناطق بالقوهای را نشان بدهند که در آنها ممکن است دامنه نوسان زیاد، کم یا معکوس رخ بدهد. نواحی زمانی فیبوناچی یک شاخص تکنیکال مبتنی بر زمان است. شاخص اغلب با نوسان بسیار زیادی یا حتی با نوسان پایین در نمودار شروع به طی کردن روند را می کند.
نواحی زمانی فیبوناچی در بورس چیست؟ نواحی زمانی فیبوناچی در اصل نسبت به زمان اولیه خودشان انتخاب میشوند. فرض بگیرید تاریخ شروع این الگو در اول اردیبهشت انتخاب شده باشد، این تاریخ را ما باید نقطه (۰) قرار بدهیم. اولین خط عمودی نواحی زمانی در الگوی فیبوناچی در روز معاملاتی بعدی خودش ظاهر میشود، خط بعدی هم دو روز پس از آن ، سپس سه روز پس از آن، و به همین ترتیب پنج روز بعد، سپس هشت روز پس از تاریخ مقرر شده و… .
شناسایی فیلتر فیبوناچی در بورس نقطه شروع مناسب یک عامل مهم و ویژه در استفاده نمودن از نواحی زمانی فیبوناچی است. تاریخ یا به عبارت دیگر دوره انتخاب شده به نسبت تا حدودی کاربردی و مهم است و بایستی یک نقطه سقف یا یک نقطه کف را نشان دهد.
خلاصه و جمع بندی
یافتن و جست و جو نمودن سقف و همچنین کف نمودار، نخستین قدم جهت تشکیل دادن کمانهای فیبوناچی در واقع در همین امر است که بتوانید به راحتی نقاط سقف و کف را تشکیل دهید. برای آشنایی با تحلیل تکنیکال و کاربرد فیبوناچی در بورس پیشنهاد میکنیم که با انواع رسم نمودار فیبوناچی در بورس آشنایی کامل پیدا کنید تا به راحتی معنای این که فیبوناچی در بورس چیست؟ را دریابید. بیشتر تحلیلگران بازار سرمایه معتقدند که در صورت استفاده درست و صحیح از ابزار فیبوناچی در بورس خواهند توانست تا رفتار بازار را در 70 درصد مواقع با موفقیت تمام پیشبینی نمایند، به ویژه زمانی که در پی پیشبینی نمودن قیمت خاصی در بازار باشند.
با توجه به توضیحات بالا می توان نتیجه گرفت فیبوناچی از اصطلاحات مهم بورس می باشد که می تواند در زمان های خاص کمک بسزایی در معاملات به افراد بکند. بنابراین، در اصل سطوح فیبوناچی پنجرهها و قابهایی هستند که تحلیلگران میبایستی از آن زاویه نمودارها را چک کرده و پس از بررسی نمودن زاویهها صحت آن ها را بررسی نمایند. این قاب هیچ چیزی را به طور صد در صدی پیشبینی نمیکند و تأثیری هم در معاملات بازار بورس ندارد، اما بر تصمیمات معاملاگران در بازار بورس و اقدامات معاملاتی هزاران نوع مختلف از معاملهگران مؤثر است.
فیبوناچی در بورس چیست؟
اعداد فیبوناچی در بورس و بازارهای مالی، کاربردهای بسیاری دارند بطوری که تراز های فیبوناچی در بورس روشی برای تحلیل بازگشت یا ادامه روند هستند. به بیان دیگر ابزارهای فیبوناچی نقاط حمایت و مقاومت هستند که با ابزارها و روشهای گوناگون رسم میشوند؛ اما قبل از آنکه بخواهیم به آموزش فیبوناچی در بورس و کاربرد آن بپردازیم بهتر است ابتدا با این اعداد آشنا شویم.
دنباله فیبوناچی
لئونارد پیزا یا همان فیبوناچی (Fibonacci) نام ریاضی دانی ایتالیایی است که در قرن ۱۲ میلادی زندگی می کرد؛ شهرت فیبوناچی به دلیل اعداد یا دنباله فیبوناچی است که توسط این ریاضی دان معرفی شده.
فیبوناچی که مطالعات ترکیبی زیادی در زمینه های ریاضیات، طبیعت و هنر داشت در ابتدا به دنبال آن بوده که بداند در طول یک سال از یک جفت خرگوش که هر ماه یک جفت دیگر متولد می کنند؛ چند جفت خرگوش تولید می شود؟
او فهمید که تعدا افزایش خرگوش ها از یک توالی خاصی پیروی می کند؛ این دنباله یک سری از اعداد می باشد که از ۰ و ۱ شروع شده و تا بی نهایت ادامه دارند. در این دنباله بعد از ۲ عدد اول بقیه اعداد از جمع ۲ عدد قبل از خودشان بدست می آیند.
اما چه چیزی باعث شهرت دنباله فیبوناچی شده؟!
اگر از عدد چهارم دنباله به بعد هر عدد را تقسیم بر عدد قبلی خودش کنیم عددی حدود ۱.۶۱۸ بدست می آید که به نسبت طلایی مشهور شده است و هرچه به سمت بی نهایت در این دنباله برویم حاصل تقسیم اعداد بیشتر به نسبت طلایی نزدیک می شود.
نسبت طلایی نسبتی رایج در طبیعت است و در طراحی اقسام موارد جهان به کار رفته؛ این نسبت باعث می شود که اشیا در چشم ما جذاب بنظر برسند. برای مثال نسبت قد انسان به نسبت فاصله فیبوناچی در بورس ناف تا کف پای انسان برابر نسبت طلایی می باشد ، زاویه حلقوی لاک حلزون ، زاویه رویش تخمه های آفتاب گردان و کاج ، پوست آناناس ، گوش انسان، نقش و نگار بال پروانه، نسبت رشد اجزای گیاهان و حتی تعداد لاک های لاک پشت و گلبرگ های گل ها نیز از دنباله فیبوناچی پیروی می کنند.
همانطور که گفتیم نسبت فیبوناچی یک نسبت منحصر به فرد است که از آن می شود برای توصیف نسبت همه چیز از اتم ها تا پیشرفته ترین الگو های موجود در جهان مثل اجرام آسمانی و یا در عجایب و شگفتی های طرح های معماری و اجرای بناهایی مانند اهرام مصر و بنای پارتنون در یونان استفاده کرد. گفته می شود چون انسان زاده طبیعت است و خود نیز قسمتی از جهان آفرینش است پس نسبت طلایی در وجود او نیز جریان دارد و ضمیر ناخودآگاه انسان از این دنباله پیروی می کند.
کاربرد و آموزش فیبوناچی در بورس
فیبوناچی در بورس جزو تحلیل تکنیکال این بازار می باشد و همانطور که می دانید تحلیل تکنیکال بر طبق نمودار قیمت انجام می شود که حاصل عملکرد رفتار تک تک انسان ها می باشد. جمله معروف تحلیل تکنیکال را فراموش نکنید که می گوید :
نمودار قیمت همه چیز را در خودش لحاظ می کند. از این موارد رفتار های انسانی را نیز شامل می شود.
فهمیدیم که فیبوناچی در ضمیر ناخودآگاه انسان وجود دارد و بر رفتار آنها بطور ناخودآگاه تاثیر می گذارد؛ یعنی انسان بدون آن که بداند نسبت به اعداد فیبوناچی تمایل دارد و دنباله فیبوناچی را زیبا می داند و به ترازهای فیبوناچی در بورس هم واکنش نشان می دهد.
این مطلب را نیز پیشنهاد میکنیم: تحلیل تکنیکال چیست؟!
این امر باعث می شود که نسبت های فیبوناچی در معاملات افراد نیز تاثیر بگذارد؛ هدف از این مبحث بکار گیری تاثیر نسبت های دنباله فیبوناچی در بورس بر معاملات این بازار است. وقتی بتوانیم پیش بینی کنیم که در چه نسبت های قیمتی معامله گران واکنش خواهند داشت می توانیم از این اطلاعات برای تعیین نقاط ورود و خروج به بازار و شناسایی سطوح حمایت و مقامت استفاده کنیم.
دنباله فیبوناچی در بورس تنها به ۱.۶۱۸ محدود نمی شوند و بطور عمده با سه نسبت مهم ۳۸.۲ درصد، ۵۰ درصد و ۶۱.۸ درصد تفسیر می شود که در صورت لزوم می شود از ضرایب بیشتری مثل ۲۳.۶ درصد، ۱۶۱.۸ درصد و ۴۲۳ درصد هم استفاده کرد.
۴ روش های اعمال دنباله فیبوناچی در بورس
چهار روش برای اعمال دنباله فیبوناچی بر روی نمودارها وجود دارد که عبارت هستند از :
- اصلاح ها
- کمان ها
- پروانه ها
- مناطق زمانی
بنابراین فیبوناچی نه تنها در پیش بینی قیمت به ما کمک می کند بلکه در چرخه های زمانی نیز وجود دارد و ترکیب کردن فیبوناچی های قیمتی و زمانی تحلیل های بسیار دقیق تری به ما ارائه می دهد؛ اما با وجود این بسته به نمودار مورد استفاده ممکن است همه ی این روش ها قابل اعمال و استفاده نباشند پس معامله گرها نباید بر روی سطوح فیبوناچی به عنوان سطوح حمایت و مقاومت اجباری تکیه کنند اما در صورت استفاده صحیح از ابزار و آموزش فیبوناچی می توان تا ۷۰ درصد رفتار بازار را پیش بینی کرد.
در کل عمده روشی که مورد اقبال تحلیل گران در تحلیل های تکنیکال برای تشخیص سطوح حمایت و مقاومت است، فیبوناچی اصلاحی در بورس می باشد و همانطور که گفتیم این نسبت های فیبوناچی به نوعی سطوح حمایت و مقاومت نامرئی هستند که تشخیص آنها با سطوح حمایت و مقاومت روند ها مقداری متفاوت است.
فیبوناچی رتریسمنت یا فیبوناچی اصلاحی در بورس (Fibonacci Retracement (RET)
فیبو رتریسمنت یا همان فیبوناچی اصلاحی در بورس پر کاربرد ترین ابزار نسبت به سایر ابزار فیبوناچی است؛ در این روش به دو نقطه برای رسم نیاز داریم.
ابتدا باید روند صعودی و یا نزولی را برای خودمان مشخص کنیم، سپس کافیست از یک سقف تا کف (در روند نزولی) و یا از یک کف تا سقف (در روند صعودی) خط را رسم کنیم تا نرم افزار تحلیل تکنیکال سطوح حمایت و مقاومت را برای ما به نمایش درآورد.
برای مثال در تصویر زیر از نقطه ۱ (کف) به نقطه ۲ (سقف) ابزار فیبو رتریسمنت را رسم کردیم و سطوح حمایتی نسبت های فیبوناچی به نمایش در آمدند. همانطور که مشاهده می کنید نمودار قیمت در نقطه ۳ یعنی نسبت ۰.۶۱۸ (مهم ترین سطح فیبو) واکنش نشان داده و قیمت بازگشت داشته است.
در تصویر زیر هم که روند نزولی بوده، از نقطه ۱ (سقف) به نقطه ۲ (کف) فیبوناچی اصلاحی رسم کردیم، در بازگشت نمودار در نقطه ۳ و ۴ با مقاومت نسبت ۰.۵ فیبوناچی در بورس فیبوناچی در بورس و در نقطه ۵ و ۶ در نسبت ۰.۶۱۸ با مقاومت رو برو شده و حتی در نقطه ۷ در نسبت ۰.۷۸۶ نیز مقاومت وجود داشته که پس از چند کندل مقاومت شکسته شده و قیمت افزایش یافته.
نکته: توجه داشته باشید در کنار روش رتریسمنت، فیبوناچی اکستنشن (extension) هم وجود دارد که همانند روش رتریسمنت است و برای رسم به دو نقطه کف و سقف نیاز دارد. تفاوت این دو روش در این است که در اکستنشن صعود یا نزول پیشین در نظر گرفته می شود. در رتریسمنت نسبت های زیر ۱ در نظر گرفته می شود اما در اکستنشن نسبت های بزرگتر از ۱ لحاظ می شوند؛ البته در بیشتر نرم افزار های تکنیکال هر دوی این روش ها بخاطر شباهت از یک دستور اجرا می شوند.
فیبوناچی پروجکشن (Fibonacci Projection (PRO)
برای استفاده از فیبوناچی پروجکشن یا بازتابی، به سهنقطه نیاز داریم که این سهنقطه شامل نقطه کف، سقف و یک اصلاح چه در صعود و چه در نزول است که به ترتیب باید این سهنقطه را بر روی نمودار رسم کرد؛ یعنی اگر در ابتدا کفی در نظر گرفتیم ، نقطه دوم باید سقف و نقطه آخر هم مجدد کف خواهد بود.
در مثال زیر با استفاده از سه نقطه؛ یک (کف)، دو (سقف) و سه (کف)فیبوناچی پروجکشن را رسم کره ایم و همانطور که مشاهده می کنید نمودار به سطح ۰.۷۸۶ و ۱.۶۱۸ واکنش نشان داده است.
فیبوناچی زمانی
سری فیبوناچی در بازه های زمانی نیز تاثیر دارند و یک معامله گر موفق می تواند با تلفیق فیبوی قیمتی و زمانی تحلیل های بسیار دقیقی بدست آورد؛ برای استفاده از فیبوی زمانی می توان از سقف به سقف یا کف به کف و همچنین سقف به کف و برعکس استفاده کرد.
نمونه ای از فیبوناچی زمانی سقف به سقف را در زیر مشاهده می کنید.
همگرایی در فیبوناچی
سطوح نسبت های فیبوناچی تنها پیش بینی های احتمالی برای قیمت هستند؛ همگرایی فیبوناچی به این معنی است که نسبت های فیبو در چند تحلیل فیبوناچی در محدوده ای نزدیک به هم قرارگیرند. همگرایی نشان دهنده قدرت آن محدوده در نسبت های فیبوناچی می باشد. بهتر است که در مورد همگرایی حداقل ۳ نسبت از فیبو های مختلف نزدیک هم قرار گیرند.
تمام تحلیل گران باید در نظر بگیرند آموزش فیبوناچی بسیار مهم است و اینکه ابزار فیبوناچی در بورس یک ابزار جادویی نیست و تنها به بهبود عدم قطعیت در تحلیل بازار کمک می کند؛ چرا که سطوح اعداد فیبوناچی در بورس بر تصمیمات هزاران معامله گر تاثیر می گذارد و به همین دلیل بازار در این سطوح واکنش های مختلفی را از خودش به نمایش می گذارد بنابراین تحلیل گران؛ دنباله فیبوناچی در بورس را مثل سایر روش های تحلیلی مورد بررسی قرار می دهند و صرفا بر این ابزار متکی نیستند.
پیشنهاد می کنیم این مطلب را نیز مطالعه بفرمایید: الگوهای بازگشتی در تحلیل تکنیکال